Thursday, September 15, 2016

Penampang University


Di Poguhu
Kivaa susuzan Kadazan ii kasaasangih tinau sondii. Au nimaan umohigai do tuhun Kadazan - tou nunu haid ngaan do tuhun Kadazan di tahaid no kozo poguhu Brunei - o boos dioho ii pinataak do Minamangun. Nopuhas ii tu au noko-ium taka ingkuo do au agazad om sabap no do nagazad ii do nopuhas om natagak dii ii boos.

Komozon nopo diti nga kivaa haid do suat 'alfabet' do Kadazan nga natagak iti. Oniinih toi aiso katapatan diti. Au po noikot timpu do tinau diti do nokoponguug do suat 'alfabet' sondii. Mantad diho aiso susuzan Tinau Kadazan di poguhu ii nokosuat gisom no do nokoikot tuhun topuak om nokotimpuun kopongia-an id sikul.

Susuzan tokuudi ii noihaan do baino nokotungkus maza boos kabang. Nga sabap no do aiso haid nokopomusoou do monimung susuzan ngaavi ii noihaan tuhun Kadazan tongotuutuo do nohiivan ii. Kogumuan dioho do aino nodii do baino. Susuzan tuhun Kadazan nakatanud do tuminagak. Kadazan ii koiho nodii monuat au nokosivat do pinoposuat dii sabap no do suvai ii nakagazat do ginavo. Mantad diho do kivaa tinau suvai ii kasaasangih do Kadazan om moboos do aiso tanda ii kaanu poposoto do ahaid no Kadazan do poingizon do id pogun diti.

Baino
Nokobuu nodii kogumuan do pomogunan. Kinoizonon ngaavi id Pogun Sabah nga nokobuu. Ogumu nodii sikul. Agazo hoogo so kivaa toihaan. Doiti doiho do kivaa universiti. Kivaa do UMS, kivaa do UiTM, kivaa do TAR University, kivaa do Unitar University, kivaa University College Sabah Foundation, kivaa baagizan pipio universiti mantad dahabus pogun.

Ogumu tuhun mogiigizon id Penampang. Di toun 2010, kiginumu do121,934 tuhun poingizon id Penampang. Mogisuvai-suvai tinau (bangsa) do pointindooi id uvang Penampang.

Koontok do kivaa do Penampang University mooi do kogonop tikoon university montok uvang Penampang om kinoizonon tootoning miaga do Tambunan, Keningau, Ranau, Papar, Inanam om Putatan. Nung piomungon ginumu tuhun poingizon id kinoizonon ngaavi diti (2010) nga miaga dihia id siibo:
Penampang: 121,394 (kaamung Putatan)
Tambunan: 35,667
Keningau: 200,985
Ranau: 94,092
Papar: 124,420
(Putatan: 54,733)
(Kota Kinabalu: 207,214 (kaamung Inanam?)
Saviavi: 576,556(au kaampai Kota Kinabalu)

Mogiigizon ponong Tambunan, Ranau, Keningau om Papar kavaza do Penampang. Hobi do ouhan zioho do pakaazan id Penampang songian opongo ii Pan-Borneo Highway ii kakaa nogi doid Tambunan, Ranau om Keningau. Poinsumpak o Penampang id taatangah do kinoizonon ngaavi diti. Dadi koontok kozo do kivaa university do doiti. Aiso sabap nokuo tuh aiso university id kinoizonon ii ogumu tuhun Kadazan-Dusun. University diti nga montok tinau (bangsa) suvai ponogi.

Sikul takavas ngaavi id uvang nokomoi:
  1. SM St. Michael, Penampang
  2. SMK Bahang, Penampang
  3. SMK Limbanak, Penampang
  4. SMK Datuk Peter Mojuntin, Penampang
  5. SMK Tansau, Penampang
  6. SMK Putatan
  7. SM St. Joseph, Papar
  8. SMK Kinarut, Papar
  9. SM St. Mary, Papar
  10. SMK Benoni, Papar
  11. SMK Majakir, Papar
  12. SMK Takis, Papar
  13. SMK Nambayan, Tambunan
  14. SMK Sook, Keningau
  15. SMK St. Martin, Tambunan
  16. SMK Tambunan, Tambunan
  17. SMK Mat Salleh, Pekan Ranau
  18. SMK Ranau, Kilimu
  19. SMK Bundu Tuhan, Bundu Tuhan
  20. SMK Kundasang, Kundasang
  21. SMK Matupang Jaya, Matupang
  22. SMK Timbua, Timbua
  23. SMK Lohan, Lohan Ulu
  24. SMK Ulu Sugut, Kaingaran
  25. SMK Komburongoh, Komburongoh
  26.  SM St. Francis Xavier, Keningau
  27. SMK Apin Apin, Keningau
  28. SMK Batu Longoyan, Tulid, Keningau
  29. SMK Bingkor, Keningau
  30. SMK Gunsanad, Keningau
  31. SMK Gunsanad II, Keningau
  32. SMK Keningau
  33. SMK Keningau II
  34. SMK Kemabong, Tenom
Mositi nopo do mimang gumu sikul takavas id kinoizonon ngaavi diti. Komozon do kivaa no tanak sikul ii pihion do sumuang do University Penampang.

Kumaa di kivaa ningkokoton id komuniti toi kopolintaan toi sikul takavas, kolej toi universiti, maai no pomusaavai iti montok do kobuu-on tiinu to tuhun mogisuvai tinau id uvang ngaavi diti.

Songian do ogumu tuhun kivaa kapaasan universiti hobi kobuu Pogun Sabah. Kaanu nogi iti monokodung do tanak susumikul kinoizonon sondii sabap no do okuukudi balanja. Au tagal moi balajal id dahabus Sabah. (Nga' nung kivaa kosivatan moi pokiinobos id soboong daat, avasi nogi do kougad.) Pomusaavan mohoing nga au di kozo ountingau.

Aiso hasa do ogumu univositi. Kanou pomusaavai taahom-ahom ahal agazo-guno diti.